Nafaka, hukuki bir yükümlülük olarak bir kişinin, kendisinden bağımsız olarak yaşamını sürdüren diğer bir kişiye, genellikle boşanma veya ayrılık sonrası, düzenli aralıklarla maddi destek sağlamasını ifade eder. Türkiye’de nafaka, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenmiştir. Temel olarak üç tür nafaka bulunur: yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve tedbir nafakası. Her birinin amacı ve uygulama şekli farklıdır.
Nafaka miktarı, mahkeme tarafından belirlenir. Bu belirlemede, nafaka talebinde bulunan kişinin ekonomik durumu, nafaka ödeyen kişinin mali durumu, çocukların ihtiyaçları ve diğer sosyal durumlar göz önünde bulundurulur.
Nafaka ödemeleri düzenli olarak yapılmalı ve genellikle her ay belirlenen tarihlerde ödenir. Ödemelerin yapılmaması durumunda, nafaka alacaklısı mahkemeye başvurarak icra takibi başlatabilir.
Nafaka taleplerinin mahkemeye sunulması, kanıtlarla desteklenmelidir. Bu nedenle, gelir ve giderler ile ilgili belgeler ve yaşam standartlarını gösteren kanıtlar önemlidir.
Nafaka miktarının belirlenmesi, mahkemenin takdirine bağlıdır ve tarafların ekonomik durumları, sosyal ihtiyaçları göz önünde bulundurularak yapılır.
Nafakanın artırılması veya azaltılması talebi, nafaka alan kişinin veya ödeyen kişinin değişen durumlarına göre mahkemeye yapılabilir.
Sonuç olarak, nafaka, boşanma veya ayrılık sonrasında tarafların geçim standartlarını korumak ve çocukların bakımını sağlamak için hukuki bir yükümlülüktür. Nafaka, kişisel ve ailevi durumların adil bir şekilde değerlendirilmesini ve hukuki korumanın sağlanmasını amaçlar.
Boşanma davası sırasında, davanın sonuçlanmasını beklerken, eşlerin geçimlerini sürdürebilmeleri için bir eş tarafından diğerine ödenen nafakadır. Boşanma sürecinde tarafların yaşam standartlarını korumak ve geçimlerini sağlamak amacıyla geçici bir çözüm sunar. Boşanma davası sürecinde, mahkeme tarafından belirlenir ve genellikle boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte sona erer.
Boşanma veya ayrılık sonrası çocukların bakım ve eğitimi için bir ebeveyn tarafından diğer ebeveynine ödenen nafakadır.Çocukların yaşam standartlarını korumak, eğitim ve sağlık giderlerini karşılamak için düzenlenir. Nafaka yükümlüsü, çocukların ihtiyaçlarını karşılamakla sorumlu olan ebeveyndir ve mahkeme tarafından belirlenen miktarda düzenli olarak ödenir.
Boşanmış bir eşin, boşanma sonrasında maddi olarak zorluk çekmesi durumunda, diğer boşanmış eş tarafından ödenen nafakadır. Boşanma sonrası ekonomik olarak zor durumda olan eşe, yaşam standardını devam ettirebilmesi için destek sağlamaktır. Yoksulluk nafakası, boşanma sonrası maddi olarak yetersiz durumda olan eşe ödenir. Mahkeme, nafakanın miktarını belirler ve süresiz olarak verilebilir. Ancak, nafaka alan kişinin ekonomik durumundaki iyileşme, yeniden evlenme gibi durumlar nafakanın sona ermesini gerektirebilir.
Türk Medeni Kanununa göre nafaka türleri kime özgülendiğine göre çeşitlilik göstermektedir. Çocuğa ve eşe olmak üzere 2 ye ayrılmaktadır. Çocuğa bağlanabilen nafaka çeşitleri; tedbir nafakası, iştirak nafakası ve çocuk eğer 18 yaşından büyük ise yardım nafakasıdır. Eşe bağlanabilen nafaka çeşitleri; iştirak nafakası ve yoksulluk nafakasıdır.
Çekişmeli boşanma davasında hem müşterek çocuk hem de taraflardan biri dava boyunca karşı taraftan tedbir nafakası alabilir. Dava sonunda ise müşterek çocuk iştirak nafakası, taraflardan biri ise yoksulluk nafakası alabilir. Müşterek çocuk 18 yaşı geçse bile yardım nafakası almaya devam edebilir.
Yoksulluk nafakasının 2 şartı vardır. Nafaka alacak kişinin boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olması ve kusurunun diğer taraftan daha ağır olmamasıdır. Burada nafaka verecek kişini kusurunun olup olmadığı aranmaz.
Türk Medeni Kanunun 175. Maddesinde yoksulluk nafakası düzenlenmiştir. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan taraf , diğer tarafın mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
Yoksulluk nafakasında boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Yoksulluk nafakası isteyen taraf ağır kusurulu ise talebi reddedilebilir. Nafaka ödeyecek taraf yani nafaka yükümlüsünün kusurlu olması aranmaz.
Boşanan taraflardan birinin evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla nafaka kaldırılır.
Boşanan eşlerden herhangi birinin çalışması durumunda dahi nafaka alınabilir.
Türk Medeni Kanunun 175. Maddesinde yoksulluk nafakası düzenlenmiş ve yoksulluk nafakasının şartları belirtilmiştir. Yargıtayın da pek çok kararında çalışan kişinin nafaka alabileceği yönünde kararlar mevcuttur.
Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının
yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
