Diyanet İşleri Yüksek Kurulunca yapılan tanıma göre evlilik akdinin doğurduğu bir yükümlülük olarak erkeğin eşine vermesi gereken para ya da mala mehir denir.
Diyanet İşleri Yüksek Kurulunca Mehir nikâh anında belirlenip belirlenmemesine göre ikiye ayrılır. Mehrin miktarı nikâh anında belirlenmişse buna “mehr-i müsemmâ/belirlenmiş mehir” denir. Nikâh esnasında mehrin miktarının belirlenmemesi veya belirlenen mehrin bir sebeple geçersiz sayılması hâlinde, evlenen kadın “mehr-i misil/emsal mehir” hak eder. Bu durumda mehrin miktarı akrabaları arasında her bakımdan kendi konumuna denk olan kadınların aldığı mehrin miktarıdır.
Diyanet İşleri Yüksek Kurulunca Mehir, ödenme zamanına göre, “peşin mehir/mehr-i muaccel” ve “vadeli mehir/mehr-i müeccel” olmak üzere ikiye ayrılır: Mehr-i muaccel, peşin olarak ödenen mehirdir.Mehr-i müeccel ise ödenmesi sonraya bırakılan mehirdir. Bu mehrin ödenmesi için herhangi bir zaman belirlenmişse, bu tarih geldiğinde belirlenen mehrin kadına ödenmesi gerekir. Şâyet bir vakit belirlenmemişse, nikâhın sona ermesiyle mehir muacceliyet kazanır ve ödenmesi gerekir. Başka bir deyişle, boşanma hâlinde kocanın bu mehri ödemesi gerekir; ölüm hâlinde de bırakmış olduğu mirastan ödenir. Mehir olarak maddî veya malî değeri olan her türlü menfaat tespit edilebilir.
Mehir islam hukukunca kabul edilen evlilik akdinin doğurduğu bir yükümlülüktür. Türk Medeni Kanunda mehir konusu düzenlenmemiştir ancak
Yargıtay içtihadlarında mehir bağışlama vaadi olarak değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sonucu kişiler arasında mehir senedinden kaynaklı uyuşmazlık çıktığında bağışlama vaadi hükümleri uygulanmaktadır.
Mehir boşanmadan öncede talep edilebileceği gibi boşanma aşamasında da talep edilebilmektedir. Mehir ile boşanma arasında organik bir bağ bulunmamaktadır. Mehir alacağının tahsili için asliye hukuk mahkemeleri mi yoksa aile mahkemelerinin mi görevli olduğu konusunda içtihat birliği söz konusu değildir.
Anlaşmalı boşanma protokolünde tarafların talepleri doğrultusunda nafaka, velayet, tazminat, ziynet, mal paylaşımı gibi konular düzenlenmektedir. Taraflar dilerlerse mehir alacağının da verilip verilmeyeceği hususunda anlaşabilmekte bu hususun da protokolde düzenlenmesini talep edebilmektedirler.
Mehir konusu Türk Hukukunda düzenlenmediği için mehirin şartları, mehirin geçerlilik koşulları, hangi durumlarda mehir alınamayacağı gibi konularda da kanunda bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak mehir , bağışlama vaadi sözleşmesi olarak varsayılarak bu sorunun cevabı verilebilir. Düzenlenen mehir senedi bir bağışlama vaadi sözleşmesi olarak kabul edilir. Bağışlama vaadi sözleşmesi niteliği olmayan mehir senedi geçerli olmaz.
Mehir senedi, Türk Borçlar Kanununun 285.maddesinde düzenlenen bağışlama sözleşmesi hükümlerine tabidir.
Mehir senedi;
1-Yazılı olarak yapılmalı
2-Tarafların fiil ehliyeti bulunmalı
3-Taraflarca imzalanmalı
4-Kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamalı
5- Ahlaka aykırı olmamalı,
6- Kamu düzenine aykırı olmamalı,
7- Kişilik haklarına aykırı olmamalı
8- Konusu imkânsız olmamalı
Borçlar kanununun 288.maddesine göre Bağışlama sözü vermenin geçerliliği, bu sözleşmenin yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır. Bir taşınmazın veya taşınmaz üzerindeki ayni bir hakkın bağışlanması sözü vermenin geçerliliği, ancak resmî şekilde yapılmış olmasına bağlıdır. Şekle uyulmaması sebebiyle geçersiz olan bağışlama sözü verme, bağışlayan tarafından yerine getirildiğinde, elden bağışlama hükmündedir. Ancak, geçerliliği resmî şekle bağlanmış olan bağışlamalarda bu hüküm uygulanmaz.
