Deport kararı, Türkiye’de bulunan yabancıların sınır dışı edilmesine ilişkin idari bir işlem olup, bu karar çeşitli yollarla kaldırılabilir. Meşruhatlı vize başvurusu yapmak veya 7 gün içinde iptal davası açmak, deport kararının kaldırılması için başvurulabilecek yollardır. İptal davası açıldığında, sınır dışı işlemleri durdurulur. Ayrıca, idari gözetim altında tutulan kişilerin serbest bırakılması için sulh ceza hakimliğine idari gözetim kararına itiraz yoluna başvurmaları mümkündür.
Deport, yabancıların Türkiye’de kalma hakkını kaybetmeleri durumunda, ülkeyi terk etmelerini zorunlu kılan bir idari işlem olarak tanımlanır. Deport kararı ile kişi, ya kendi ülkesine, transit bir ülkeye ya da güvenli üçüncü bir ülkeye gönderilir.
Deport kararı, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) hükümlerine dayanılarak valilikler tarafından verilmektedir. Bu kararın alınması, kişinin Türkiye’de bulunma koşullarını ihlal etmesi ya da kamu düzeni açısından tehdit oluşturması gibi nedenlere dayanır.
Deport kararı, YUKK m.54 kapsamında belirlenmiş durumlar için uygulanır. İşte deport kararı alınabilecek kişilere ilişkin durumların özeti:
| Deport Kararı Alınabilecek Yabancılar | Açıklama |
|---|---|
| Hapis cezası alanlar | Türkiye’de işlediği bir suçtan dolayı hüküm giyen yabancılar. |
| Terör örgütü veya suç örgütleriyle ilişkili olanlar | Örgüt yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi durumundaki yabancılar. |
| Sahte belge kullananlar | Türkiye’ye giriş, ikamet veya vize işlemleri için sahte belge düzenleyenler. |
| Gayrimeşru yollarla geçim sağlayanlar | Fuhuş, hırsızlık veya yasa dışı işlerle geçimini temin eden yabancılar. |
| Kamu düzenini tehdit edenler | Türkiye’nin kamu düzeni, kamu sağlığı ve güvenliği açısından risk oluşturanlar. |
| Vize süresini aşanlar veya vizesi iptal edilenler | 10 günü aşan vize ihlali veya vize iptali durumları. |
| İkamet izni iptal edilenler | Geçerli ikamet izni bulunmayan yabancılar. |
| İzinsiz çalışanlar | Çalışma izni olmadan veya izin şartlarını ihlal ederek çalışan kişiler. |
| Yasa dışı yollarla giriş veya çıkış yapanlar | Türkiye’ye giriş veya çıkış işlemini yasa dışı yollarla gerçekleştirenler. |
| Giriş yasağına rağmen ülkeye girenler | Daha önce Türkiye’ye giriş yasağı konulan kişilerin yeniden giriş yapması. |
| Uluslararası koruma hakkı bulunmayanlar | Koruma başvurusu reddedilen veya statüsü sona eren yabancılar. |
| Başvurusu reddedildikten sonra Türkiye’den ayrılmayanlar | İkamet izni başvurusu reddedilen ve 10 gün içinde ayrılmayan kişiler. |
| Terör örgütleriyle ilişkili olanlar | Uluslararası kuruluşlar tarafından terörist olarak tanımlanan yabancılar. |
Deport kararına karşı en etkili yöntem, tebliğden itibaren 7 gün içinde iptal davası açmaktır. Bu dava, sınır dışı işlemlerini durdurur ve kişinin yasal haklarının korunmasını sağlar.
Deport kararına rağmen Türkiye’ye giriş yapılabilmesi için meşruhatlı vize alınabilir. Ancak bu yöntem, milli güvenlik veya kamu düzenini tehdit eden kişiler için uygulanmaz.
Geri gönderme merkezinde idari gözetim altında tutulan yabancılar, sulh ceza hakimliğine başvurarak itirazda bulunabilir ve salıverilmelerini talep edebilirler.
Hakkında idari gözetim kararı alınabilecek yabancılar için, valilikler tarafından idari gözetime alternatif yükümlülükler uygulanabilir. Bu durumda, yabancı kişi idari gözetim altına alınmadan, belirlenen alternatif yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlü olur. Alternatif yükümlülüklerin amacı, yabancının serbestliği korunurken, yasal düzenlemelere uygun şekilde takibinin sağlanmasıdır.
| Alternatif Yükümlülükler | Açıklama |
|---|---|
| Belirli aralıklarla İl Göç İdaresine imza atma | Yabancının, belirli tarihlerde Göç İdaresine giderek imza vermesi gereklidir. |
| Belirli adreste ikamet etme | Yabancının, izin verilen adreste ikamet etmesi ve bu adresi değiştirmemesi gerekir. |
| Bildirimde bulunma | Yabancının, belirli olayları Göç İdaresine bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır. |
| Aile temelli geri dönüş | Yabancının, ailesinin bulunduğu ülkeye dönmesi teşvik edilir. |
| Geri dönüş danışmanlığı | Yabancıya, güvenli bir şekilde ülkesine dönmesi için danışmanlık sağlanır. |
| Kamu yararına gönüllü hizmet | Yabancının, belirli kamu hizmetlerinde gönüllü olarak görev alması beklenir. |
| Teminat yatırma | Belirli bir maddi güvence (teminat) verilmesi talep edilebilir. |
| Elektronik izleme | Yabancı, elektronik kelepçe gibi cihazlarla takip edilir. |
Alternatif yükümlülükler, idari gözetimin yerine uygulanabilir ve süresi en fazla 24 ay ile sınırlıdır. Yabancının, bu yükümlülüklerden herhangi birine tabi tutulması halinde, karar kendisine tebliğ edilir. Elektronik izleme kararına karşı, sulh ceza hakimliğine itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
Yabancının, kendisine getirilen alternatif yükümlülüklere uymaması halinde, doğrudan idari gözetim kararı alınabilir. Bu durum, kişinin sınır dışı edilme sürecini hızlandırır ve hak kayıplarına yol açabilir.
Deport (sınır dışı) kararı, meşruhatlı vize başvurusunda bulunarak veya idare mahkemesinde iptal davası açarak kaldırılabilir. Bu süreçlerde süreye ve hukuki prosedürlere dikkat edilmesi oldukça önemlidir.
Deport kararına karşı iptal davası açmak, en yaygın ve etkili yöntemlerden biridir. Bu dava, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde idare mahkemesinde açılmalıdır.
Sınır dışı işlemlerini gerçekleştiren idare, 7 günlük dava açma süresini beklemek zorunda değildir. Bu nedenle, yabancılar çoğu zaman dava açma süresi dolmadan sınır dışı edilebilir. Tebliğ alındığı anda, hukuki süreç başlatılmalıdır.
Deport kararının kaldırılması talep edilirken, beraberinde tahdit kodunun kaldırılması da talep edilmelidir. Tahdit kodu türüne bağlı olarak bu talep farklılık gösterebilir.
Meşruhatlı vize, sınır dışı edilen yabancıların istisnai durumlarda Türkiye’ye giriş yapabilmesini sağlar. Bu vize, genellikle aşağıdaki durumlarda verilir:
Meşruhatlı vize, milli güvenlik veya kamu düzeni açısından risk oluşturan kişilere verilmez. Başvuru detayları ve belgeler hakkında bilgi almak için ilgili konsolosluklarla iletişime geçilmelidir.
Deport kararı sorgulama, yabancının sınır dışı işlemleri hakkında bilgi edinmek için yapılan bir işlemdir. Sorgulama işlemi aşağıdaki yollardan gerçekleştirilebilir:
Sorgulama işlemi sonucunda, deport kararının gerekçesi, hangi tarihte alındığı ve tahdit kodu bilgileri öğrenilebilir. Bu bilgiler, hukuki süreçlerin planlanmasında kritik önem taşır.
